از آنجا که شناسایی حیثیت ذاتی کلیه اعضای خانواده بشری و حقوق یکسان و انتقال ناپذیر آنان اساس آزادی و عدالت و صلح را در جهان تشکیل می دهد ، از آنجا که عدم شناسایی وتحقیر حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانه ای گردیده است که روح بشریت را به عصیان واداشته و ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترین آمال بشر اعلام شده است ، از آنجا که اساساً حقوق انسانی را باید با اجرای قانون حمایت کرد تا بشر به عنوان آخرین علاج به قیام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد ، از آنجا که اساساً لازم است توسعه روابط دوستانه بین الملل را مورد تشویق قرار داد ، از آنجا که مردم ملل متحد ایمان خود را به حقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی و تساوی حقوق مرد و زن مجدداً در منشور اعلام کرده اند و تصمیم راسخ گرفته اند که به پیشرفت اجتماعی کمک کنند و در محیطی آزادتر وضع زندگی بهتری به وجود آورند ، از آنجاکه دولتهای عضو متعهد شده اند که احترام جهانی و رعایت واقعی حقوق بشر و آزادی های اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تامین کنند ، از آنجا که حسن تفاهم مشترک نسبت به این حقوق و آزادیها برای اجرای کامل این تعهد کمال اهمیت را دارد ، مجمع عمومی این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کلیه ملل اعلام می کند تا جمیع افراد و کلیه ارکان اجتماع این اعلامیه را دائماً مد نظر داشته باشند و مجاهدت کنند که بوسیله تعلیم و تربیت احترام این حقوق و آزادی ها توسعه یابد و با تدابیر تدریجی ملی و بین المللی ، شناسایی و اجرای واقعی و حیاتی آنها ، چه در میان خود ملل عضو و چه در بین مردم کشورهایی که در قلمرو آنها می باشند ، تامین گردد .
ماده اول : تمام افراد بشر آزاد به دنیا می آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند . همه دارای عقل و وجدان می باشند و باید با یکدیگر با روح برادری رفتار کنند .
ماده دوم :
1) هر کس میتواند بدون هیچ تمایز - خصوصاً از حیث رنگ ، جنس ، نژاد ، مذهب ، عقیده سیاسی یا هر عقیده ی دیگر و همچنین ملیت و وضع اجتماعی ، ثروت ، ولادت یا هر موقعیت دیگر ، از تمام حقوق و کلیه ی آزادی هایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده است بهره مند گردد .
2) به علاوه هیچ تبعیضی به عمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی ، اداری و قضایی یا بین المللی کشور یا سرزمینی که شخص به آن تعلق دارد . خواه این کشور مستقل ، تحت قیومیت یا خود مختار بوده و یا حاکمیت آن به شکلی محدود شده باشد .
مجمع عمومی این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کلیه ملل اعلام می کند تا جمیع افراد و کلیه ارکان اجتماع این اعلامیه را دائماً مد نظر داشته باشند
ماده سوم : هر کس حق زندگی ، آزادی و امنیت شخصی دارد .
ماده چهارم : احدی را نمی توان در بردگی نگاه داشت و داد و ستد بردگان به هر شکلی که باشد ممنوع است .
ماده پنجم : احدی را نمی توان تحت شکنجه یا مجازات یا رفتاری قرار داد که ظالمانه یا خلاف انسانیت و شئون انسانی یا موهن باشد .
ماده ششم : هر کس حق دارد که شخصیت حقوقی او در همه جا به عنوان یک انسان در مقابل قانون شناخته شود .
ماده هفتم : همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون تبعیض و بالسویه از حمایت قانون برخوردار شوند . همه حق دارند در مقابل هر تبعیضی که ناقض اعلامیه حاضر باشد و هر تحریکی که برای اعمال چنین تبعیضی انجام شود از حمایت قانون برخوردار شوند .
ماده هشتم : در برابر اعمالی که حقوق اساسی فرد را مورد تجاوز قرار دهد و آن حقوق به وسیله ی قانون اساسی و یا قانون دیگری برای او شناخته شده باشد ، هر کس حق رجوع موثر به محاکم ملی صالحه را دارد .
ماده نهم : احدی را نمی توان خودسرانه توقیف ، حبس یا تبعید نمود .
ماده دهم : هر کس با مساوات کامل حق دارد که دعوایش بوسیله ی دادگاه مستقل و بی طرف ، منصفانه و علناً رسیدگی شود و چنین دادگاهی درباره ی حقوق و الزامات او و یا هر اتهام جزائی که به او وارد شده باشد تصمیم بگیرد .
ماده یازدهم :
1) هر کس که به بزهکاری متهم شده باشد بی گناه محسوب خواهد شد تا وقتی که در جریان یک دعوای عمومی که کلیه تضمین های لازم جهت دفاع او تامین شده باشد ، تقصیر او قانوناً محرز گردد .
2) هیچ کس برای انجام یا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب ، آن عمل به موجب حقوق ملی یا بین المللی جرم شناخته نمی شده است محکوم نخواهد شد . به همین طریق هیچ مجازاتی شدید تر از آنچه که در موقع ارتکاب جرم بدان تعلق میگرفت در باره ی احدی اجرا نخواهد شد .
ماده دوازدهم : احدی در زندگی خصوصی ، امور خانوادگی ، اقامتگاه یا مکاتبات خود ، نباید مورد مداخله های خود سرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نباید مورد حمله قرار گیرد . هر کس حق دارد در مقابل اینگونه مداخلات و حملات مورد حمایت قانون قرار گیرد .
تمام افراد بشر آزاد به دنیا می آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند . همه دارای عقل و وجدان می باشند و باید با یکدیگر با روح برادری رفتار کنند
ماده سیزدهم :
1) هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب کند .
2) هر کس حق دارد هر کشوری از جمله کشور خود را ترک کند یا به آن بازگردد .
ماده چهاردهم :
1) هرکس حق دارد در مقابل شکنجه ، آزار و تعقیب پناهگاهی جستجو کند و در کشورهای دیگر پناه گزیند .
2) در مواردی که تعقیب واقعاً مبتنی به جرم عمومی و غیر سیاسی یا رفتارهایی مغایر با اصول و مقاصد ملل متحد باشد نمیتوان از این حق استفاده کرد .
ماده پانزدهم :
1) هر کس حق دارد که دارای تابعیت باشد .
2) احدی را نمی توان خودسرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم کرد .
ماده شانزدهم :
1) هر زن و مرد بالغی حق دارند بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد ، ملیت ، تابعیت یا مذهب با یکدیگر زناشویی کنند و تشکیل خانواده دهند . در تمام مدت زناشویی و هنگام انحلال آن ، زن و شوهر در کلیه امور مربوط به ازدواج دارای حقوق مساوی می باشند .
2) ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانه زن و مرد واقع شود .
ماده هفدهم :
1) هر کس منفرداً یا بطور دسته جمعی حق مالکیت دارد .
2) احدی را نمی توان خودسرانه از حق مالکیت محروم نمود .
ماده هیجدهم : هر کس حق دارد که از آزادی فکر ، وجدان و مذهب بهره مند شود . این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و نیز متضمن آزادی اظهار عقیده و ایمان میباشد و همچنین شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم دینی است . هر کس میتواند از این حقوق منفرداً یا اجتماعاً و به طور خصوصی یا عمومی برخوردار شود.
ماده نوزدهم : هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آنست که از داشت عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد .
ماده بیستم :
1) هر کس حق دارد آزادانه مجامع و جمعیتهای مسالمت آمیز تشکیل دهد .
2) هیچکس را نمیتوان مجبور به شرکت در اجتماعی کرد .
هر کس حق زندگی ، آزادی و امنیت شخصی دارد
ماده بیست و یکم :
1) هر کس حق دارد در اداره ی امور عمومی کشور خود ، خواه مستقیماً و خواه از طریق نمایندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جوید .
2) هر کس حق دارد با تساوی شرایط به مشاغل عمومی کشور خود نایل آید .
3) اساس و منشاء قدرت حکومت اراده ی مردم است . این اراده باید به وسیله ی انتخاباتی ابراز گردد که از روی صداقت و بطور ادواری صورت پذیرد . انتخابات باید عمومی و با رعایت مساوات باشد و با رای مخفی یا طریقه ای نظیر آن انجام گیرد که آزادی رای را تضمین نماید .
ماده بیست و دوم : هر کس به عنوان عضو اجتماع حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است بوسیله ی مساعی ملی و همکاری بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمه ی مقام و نمو آزادانه ی شخصیت اوست با رعایت تشکیلات و منابع هر کشور بدست آورد .
ماده بیست وسوم :
1) هر کس حق دارد کار کند ، کار خود را آزادانه انتخاب نماید ، شرایط منصفانه و رضایت بخشی برای کار خود خواستار باشد و در مقابل بیکاری مورد حمایت قرار گیرد .
2) همه حق دارند بدون هیچ تبعیضی در مقابل کار مساوی اجرت مساوی دریافت کنند .
3) هر کس که کار می کند به مزد منصفانه و رضایت بخشی ذیحق میشود که زندگی او و خانواده اش را موافق شئون انسانی تامین کند و آنرا در صورت لزوم با هر نوع وسایل دیگر حمایت اجتماعی تکمیل نماید .
4) هر کس حق دارد برای دفاع از منافع خود با دیگران اتحادیه تشکیل دهد یا در اتحادیه ها شرکت کند .
ماده بیست و چهارم : هر کس حق استراحت و فراغت و تفریح دارد و به خصوص به محدودیت معقول ساعات کار و مرخصی های ادواری با اخذ حقوق ذیحق میباشد .
ماده بیست و پنجم :
1) هر کس حق دارد که سطح زندگانی او ، سلامتی و رفاه خود و خانواده اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبتهای پزشکی و خدمات لازم اجتماعی تامین کند و همچنین حق دارد که در مواقع بیکاری ، بیماری ، نقص اعضاء ، بیوگی ، پیری یا تمام موارد دیگری که به عللی خارج از اراده ی انسان وسایل امرار معاش از دست رفته باشد ، از شرایط آبرومندانه ی زندگی برخوردار شود .
2) مادران و کودکان حق دارند از کمک و مراقبت مخصوصی بهره مند شوند . کودکان چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج به دنیا آمده باشند ، حق دارند که همه از یکنوع حمایت اجتماعی برخوردار شوند .
هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بین المللی ، حقوق و آزادی هایی را که در این اعلامیه ذکر گردیده است تامین کند و آنها را به مورد اجرا گذارد
ماده بیست وششم :
1) هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند شود . آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط به تعلیمات ابتدایی و اساسی است باید رایگان باشد . آموزش ابتدایی اجباری است . آموزش حرفه ای باید عمومیت پیدا کند و آموزش عالی باید با شرایط تساوی کامل به روی همه باز باشد تا همه بنا به استعداد خود بتوانند از آن بهره گیرند .
2) آموزش و پرورش باید طوری هدایت شود که شخصیت انسانی هر فرد را به حد کمال رشد آن برساند و احترام حقوق و آزادی های بشر را تقویت کند . آموزش و پرورش باید حس تفاهم ، گذشت و احترام به عقیده ی مخالف و دوستی بین تمام ملل و جمعیتهای نژادی یا مذهبی و همچنین توسعه ی فعالیتهای ملل متحد را در راه حفظ صلح تسهیل نماید .
3) پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به دیگران اولویت دارند .
ماده بیست و هفتم :
1) هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع شرکت کند ، از فنون و هنر ها بهره گیرد و در پیشرفت علمی و فوائد آن سهیم باشد .
2) هر کس حق دارد از حمایت منافع مادی و معنوی آثار علمی ، فرهنگی یا هنری خود برخوردار شود .
ماده بیست وهشتم : هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بین المللی ، حقوق و آزادی هایی را که در این اعلامیه ذکر گردیده است تامین کند و آنها را به مورد اجرا گذارد .
ماده بیست و نهم :
1) هر کس در مقابل آن جامعه ای وظیفه دارد که رشد آزاد و کامل شخصیت او را میسر کند .
2) هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزادی های خود فقط تابع محدودیت هایی است که به وسیله قانون و منحصراً به منظور تامین ، شناسایی و مراعات حقوق و آزادی های دیگران و برای رعایت صحیح مقتضیات اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در شرایط یک جامعه ی دمکراتیک وضع گردیده است .
ماده سی ام : هیچ یک از مقررات اعلامیه حاضر نباید طوری تفسیر شود که متضمن حقی برای دولت ، جمعیت یا فردی باشد که به موجب آن بتوانند هر یک از حقوق و آزادیهای مندرج در این اعلامیه را از بین ببرند یا در راه آن فعالیتی نمایند
تنهایى شان را پر مى کنند، در یک فضاى مجازى که قید و بندى در آن نیست؛ مى توانند خودشان، یا جاى هرکس دیگرى باشند، دروغ بگویند، دیگران را گول بزنند و خود را محک بزنند تا آن جا که شماره تلفن یا نشانى اى میلى دریافت کنند یا وعده دیدارى بگذارند. براى آدم هاى بالغ، نوجوان و یا آدم هاى تنها، آن چه در اتاق هاى تو در توى چت مى گذرد، جدى است یا فقط یک سرگرمى؟!جایى براى گفتن حرف هاى مگو، فضایى مبهم و وهم آلود که از پس آن رابطه هاى رؤیایى سر بیرون مى آورد یا یک دنیاى جدى با رابطه ها و حرف هاى جدى تر!
اى دى، یک اسم شناسه است که مى تواند یک اسم غیرمتعارف باشد یا اسمى از جنس مخالف. با آن به چت روم هاى مختلف سرک مى کشى، پیام مى فرستى و ممکن است با جوابى که مى گوید: «چت روم پر است»، مواجه شوى. کمى صبر مى کنى و دوباره درخواست گفت وگوى بعدى. این بار تو هم وارد چت روم مى شوى . این مى تواند شروع یک ماجراى دوستى باشد، احساسى که گاه از اتاق هاى مجازى چت عبور مى کند، دیوارهاى دلت را مى لرزاند و حتى بناى زندگى مشترکى را مى گذارد. یا در میان صداى مداوم کلیک ها، خبرهاى ناشنیده در صفحه کامپیوترت نقش مى بندد. ارتباطى دور از انظار دیگران و محدودیت هاى رایج شکل مى گیرد و واژه هاى غیراخلاقى رد و بدل مى شود. اینها گاهى منتهاى درجه استفاده از اینترنت در میان نوجوانان و جوانان ایرانى است.
براساس آمارهاى موجود در ایران بیش از 60 درصد وقت استفاده کنندگان از اینترنت در فضاى چت سپرى مى شود. در همایش «زنان، اینترنت در هزاره سوم»، آمار 4میلیون و 800هزارنفرى استفاده کنندگان از اینترنت در کشور خبر مى دهد که 47درصد آنها زنان و دخترانند. او مى گوید: «62درصد دختران ایرانى به طور متوسط 11 ساعت در هفته چت مى کنند و حداقل 30درصد آنان بیش از 20 ساعت در هفته مشغول چت کردن و دوستیابى هستند.»
این گرایش به چت نه فقط در میان دختران با همه دغدغه ها،خواسته ها ، محدودیت ها و علایق شان وجود دارد بلکه به عارضه اى درمیان کل جمعیت کاربران اینترنت تبدیل شده است. خیابانى پر از آدم هاى مختلف با هر سن و جنس که در آن رفت و آمد مى کنند، تعبیرى از فضاى چت است. دراین خیابان دوطرفه ممکن است کسى بى تفاوت از کنار دیگرى بگذرد. یکى تنه بزند و کسى با لبخند به آدم روبرویى اش نگاه کند. اما مى توان بى اعتنا از کنار همه آنها گذشت یا لبخند غریبه اى را با لبخند جواب داد. اما این لبخند مى تواند به همان اندازه خطرناک باشد که ایستادن و یکه به دو کردن با کسى که تنه اى زده و رفته است.
شرکت ماکروسافت با ارائه نخستین نسخه MSN MESSENGER چت را به عنوان یک ابزار ارتباطى براى تسهیل گفت وگو و مکالمه به صورت الکترونیک رواج داد. پس از آن سایت YAHOO نیز شروع به سرمایه گذارى روى این پروژه کرد و آن را گسترش داد.
سوءاستفاده هاى غیراخلاقى در زمینه هاى مستهجن از برخى از اتاق هاى چت سایت یاهو سبب شد که این سایت سال گذشته حدود صدها اتاق چت در شبکه خود را مسدود کند. این موضوع عمده ترین تهدید فضاى چت براى نوجوانان و جوانان استفاده کننده از آن است.
سهولت ارتباط از طریق چت جذابیت استفاده از آن را به ویژه براى سنین میان 14 تا 18 سال افزایش مى دهد و این فقط خاص ایران نیست. 83 درصد نوجوانان 12 تا15 ساله آمریکایى اعلام کرده اند هر روز در اینترنت چت مى کنند. این میزان به طور متوسط به 11 ساعت در هفته مى رسد. خبر فرار یک دختر 12 ساله انگلیسى با یک تفنگدار دریایى سابق آمریکا که 19 سال از او بزرگتر بود و از طریق چت با او آشنا شده بود، در کشورهاى غربى سبب شروع فعالیت هایى از سوى پدر و مادرها و نهادهاى مسئول براى حفاظت کودکان و نوجوانان در اینترنت و چت روم ها شد.
اگر سن خطر در کشورهایى که سابقه بیشترى از ما در استفاده از رایانه و اینترنت دارند ، پایین است، به این معنا است که جوانها و استفاده کنندگان بزرگسال آن کشورها از خطرهاى دنیاى مجازى آگاه هستند. متأسفانه، در کشور ما این تهدید بر سر همه احساس مى شود. البته میزان آن در سنین نوجوانى بیشتر است و به دلایل مختلف چت روم ها به مکانى امن، بى دردسر و راحت براى بیان خواسته هاى جوان ها تبدیل شده است.
ارتباط با دیگران بدون نظارت هاى اجتماعى در آن ساده تر صورت مى گیرد. بیان عقاید، علایق و احساس هاى خفته در قالب یک شخصیت خیالى، دروغى و رویایى بدون بیم از شناخته شدن درآن راحت تر است. همه اینها استقبال از چت را به عنوان یک ابزار ارتباطى در جامعه و درمیان کاربران اینترنت بیشتر مى کند. حالا به همان میزان هشیارى در استفاده از آن باید بیشتر باشد. آزادى استفاده از چت روم احتمال حضور هر فردى را با هر ویژگى اخلاقى در آن افزایش مى دهد. افرادى که براى رسیدن به امیال و اغراض خاص با ایجاد ارتباط در اتاق هاى چت اعتماد طرف مقابل را جلب مى کنند.
سن، جنسیت، شهر محل سکونت و محله زندگى سؤال هاى اولیه براى شروع یک گفت وگوى چتى است. این گفت وگو ممکن است با یک آى دى به تعداد زیاد و زمان هاى مختلف انجام شود، اما توصیه دکتر فیاضى پور این است : «کاربران به ویژه کم سال اینترنت در اتاق هاى چت تا جایى که امکان دارد در حین و پس از خاتمه چت از ارائه اطلاعات شخصى دیگر، از جمله شماره تلفن و نشانى اى میل خوددارى کنند و به سادگى قرار ملاقات و دیدارى را نپذیرند و از اعلام جنسیت خود هنگام چت کردن خوددارى کنند».
یک روانشناس آلمانى با تحقیق بر روى بیش از 300 نفر چت باز به این نتیجه رسیده است که بیشتر نوجوانان در فضاى چت به دنبال کسب تأیید اجتماعى اند. تحقیق مشابهى در ایران نشان مى دهد که 33 درصد براى فرار از مشکلات، 41 درصد براى ازدواج و31 درصد به خاطر کنجکاوى به چت کردن روى مى آورند. هنرپروران با بیان این که دوستیابى اینترتى در میان جوانان را نقطه عطف تمایل آنها به حضور در اتاق هاى چت مى داند، مى افزاید:«47 درصد از موارد دوستیابى اینترنتى میان جوانان باعث آثار سوء و نامطلوب وگرایش به برقرارى ارتباط هاى نزدیک میان آنها مى شود.»
توهین به طرف مقابل، استفاده از کلمات رکیک، فحاشى و درى ورى گفتن جنبه هاى دیگرى از گپ هاى چتى است «خود این مسأله نیز آسیب زاست. جدى نگرفتن آنچه درچت مى گذرد نکته مهمى است که باید به نوجوانان آموخت، بویژه به نوجوانانى که خیلى وقت ها حواسشان نیست.
البته پدر و مادرها هم مى توانند رایانه را در نقطه قابل دیدى در خانه قرار دهند و استفاده از آن را به ساعت هاى مشخصى محدود کنند و به رفتار فرزندشان ، زمان کار با کامپیوتر دقت بیشترى کنند. گوشه گیرى و سعى در پنهان کردن صفحه نمایش رایانه، صرف زمان بیش از اندازه جلوى آن، شب بیدارى و چشم دوختن به صفحه نمایش بدون حرکت خاصى و مکث هاى طولانى از جمله مواردى است که توجه به آنها از آثار زیانبار چت کردن براى نوجوانان کم مى کند».
در برخى کشورهاى اروپایى، براى کنترل ارتباط و حضور در اتاق هاى چت، پایگاه هاى مخصوصى تعریف شده است که در آنها شخص بزرگسال به صورت مجرى و ناظر عمل کرده، از خارج شدن مسیر گفت وگوى چتى با دادن تذکر و حتى قطع ارتباط جلوگیرى مى کند. او در مواقعى مانند ارائه نشانى و شماره تلفن از طرف چت کننده ها وارد عمل مى شود و به هردوطرف تذکر مى دهد. ضمن آن که در برخى کشورها، سایت هاى مناسب دوستیابى تشکیل شده اند که با دریافت مبلغى پول ، افراد متناسب با ویژگى هاى مورد نظر کاربران را براى گفت وگو وچت به آنها معرفى مى کنند. همه این شیوه ها براى کاهش امکان سوء استفاده از ارتباط اینترنتى به کار مى رود.
شتابى که در سپرى شدن عمراست ، حسرتى که بسیارى از انسانها در پایان عمرشان به خاطر هدر دادن « سرمایه عمر » مىخورند ، یک بار بودن مجال زندگى و غیر قابل تکرار بودن این فرصت و مهلت زیستن، مسؤولیتى که انسان نسبت به عمر خویش و کیفّیت گذران آن دارد و... عواملى از این قبیل، یافتن پاسخ براى این سؤال را که « روش بهرهگیرى از عمر چیست؟ » جدّىتر مطرح مىسازد.
موفق ترین آدم ها هم سرانجام ، دچار حسرت و پشیمانى مىشوند که کاش بهتر از این از عمرمان استفاده کرده بودیم. اما مىتوان از میزان حسرت کاست و بار ندامت را سبک ساخت، به شرط آنکه در پى آن باشیم که بهترین شیوه زیستن و بهره گرفتن از اوقات و به بهره ورى رساندن عمر و پر بار ساختن پرونده اعمال و کارنامه زندگى را بشناسیم و به کار بندیم. گذرا به برخى از راه و روشهاى غنىتر ساختن درونمایه عمر و زیستن در این « میدان عمل » و « عرصه آزمون » اشاره مىکنیم:
1. توجه به محدود و گذرا بودن عمر: گاهى یادمان مىرود که عمر ما ، عمر نوح و خضر نیست و براى همیشه پاى بر گرده کره خاکى نخواهیم گذاشت و براى ابد ، نفس نخواهیم کشید. مثل خیلىها که با اجل طبیعى یا حوادث و سوانح ،جان مىبازند ، مانیز باید این جان عاریت را به جان آفرین تسلیم کنیم. دیر و زود دارد ، اما سوخت و سوز ندارد. پس، حال که چنین است، عمر را به غفلت نگذرانیم. شمع وجود عمر ما پیوسته در حال سوختن و کاستن است. پیش ازخاموشى، فکرى کنیم!
2. وقت ها ی کوچک را هم از دست ندهید.
در طول شبانه روز، در ایام هفته و سال، وقتهاى خورده ریز فراوانى را مفت از دست مىدهیم. براى این وقتهاى به اصطلاح « دم قیچى » فکرى کنیم و برنامهاى داشته باشیم و با دوختن این پاره وقتها به یکدیگر ، وقت و مجال خودمان را توسعه و افزایش دهیم. وقتى از یک شیر آب که هرز شده ، آب هدر مىرود ، اگر ظرفى زیر آن بگذاریم، مىبینیم که آن ظرف در مدتى کم پر شد. وقتى قطره قطره است به چشم نمىآید ، ولى وقتى جمع مىشود ، « قابل توجه » مىگردد. از اینگونه وقتهاى خورده ریز هم زیاد از دست ما مىرود. براى آنها حسابى باز کنیم!
3. کارها را در زندگى خود ، به تناسب اهمیت و ضرورت، اولویت بندى کنیم.
خود را به کارى مشغول سازیم که اولویت درجه یک دارد. اگر وقت اضافى داشتیم ، صرف کارهاى مرحله دوم و سوم از نظر اهمیّت بکنیم. تا مبادا چنان شود که:
بگذاشتهایم آنچه برداشتنى است
برداشتهایم آنچه بگذاشتنى است
حضرت علىعلیهالسلام فرموده است: هر کس به کارى که مهّم نیست مشغول شود ، کار مهم تر از دست او مىرود (مَنِ اشتغل بغیرِ المهمّ فاَتُه الاَهَمّ). مىبینیم که اهم و مهم کردن کارها و پرداختن به آنچه لازمتر و مفیدتر است، جلوى حسرت و ندامت را مىگیرد و به بهرهورى از عمر، کمک مىکند.
4. نظم در امور:
آشفتگى در هر چیز ، زیان آور است. مثل آشفتگى ذهن، آشفتگى دل و خاطر ، به هم ریختگى وسایل و ابزار ، آشفتگى حساب و کتاب و دخل و خرج و هزینه و درآمد و...بسیارى از این گونه امور.
کارهاى ما در « ظرف زمان » صورت مىگیرد. نظم دادن به کارها و برنامهها و صرف وقتها و مطالعات و نوشتنها و عبادات و خدمات و تفریحات، سبب بهره ورى بیشتر از امکانات از جمله « عمر » مىشود. تقسیم زمان بین کارها و نظم دقیق در انجام امور ، جلوى ضایعات بسیارى رامى گیرد و مایه « توسعه وقت » مىشود.
5. حفظ روحیه و امید: انسان به امید زنده است. داشتنامید و انگیزه ، هم به انسان نیرو مىبخشد ، هم نشاط مىآورد ، هم مانع خستگى و به ستوه آمدن مىشود ، هم زندگى را بر خوردار از « خوشبینى به آینده » مىسازد ، هم ثمره کارها و تلاشها را مضاعف مىسازد. آنان که با روحیه خوب زندگى مىکنند و به یأس و بدبینى و افسردگى و دلسردى مجال ورود به صحنه زندگىشان را نمىدهند ، از زندگى خود لذّت بیشترى مىبرند و اگر جز این باشد ، زندگى را « مردن تدریجى» خواهند دید و گذرانِ عمر را یک «جان کندن دراز مدت» خواهند شمرد.
6. تجربه آموختن : روزگار و فراز و نشیبهاى زندگى، معلّم شایستهاى براى انسان است. به شرط آنکه بتواند از تجربههاى تلخ و شیرین استفاده کند. گشودن دید عبرت به روى حوادث ، بار تجربه آدمى را غنىتر مىسازد. بهرهگیرى از تجارب دیگران نیز « عمر دوباره » به شمار مىآید.
سالخوردگان مجرب و سرد و گرم روزگار چشیدگان،اغلب سعى مىکنند «حاصل عمر» خویش را در اختیار دیگران قرار دهند ، چه به صورت شفاهى و گفتارى، چه کتبى و نوشتارى.