یک سخنران معروف در مجلسی که دویست نفر در آن حضور داشتند، یک اسکناس هزار تومانی رااز جیبش بیرون آورد و پرسید : چه کسی مایل است این اسکناس راداشته باشد؟
دست همه حاضرین بالا رفت .
سخنران گفت: بسیار خوب ، من این اسکناس را به یکی از شما خواهم داد ولی قبل از آن می خواهم کاری بکنم .و سپس در برابرنگاه های متعجب ، اسکناس رامچاله کرد و پرسید : چه کسی هنوز مایل است این اسکناس را داشته باشد ؟ و باز دست های حاضرین بالا رفت . این بار مرد ، اسکناس مچاله شده را به زمین انداخت و چند بار آن را لگد مال کرد و با فش خود آن را روی زمین کشید . بعد اسکناس را برداشت و پرسید : خوب ، حالا چه کسی حاضر است صاحب این اسکناس شود ؟ و باز دست همه بالا رفت .
سخنران گفت : دوستان ، با این بلاهایی که من سر اسکناس آوردم ، از ارزش اسکناس چیزی کم نشد و همه شماخواهان آن هستید.
و ادامه داد: در زندگی واقعی هم همین طور است ، مادر بسیاری مواردبا تصمیماتی که می گیریم یا با مشکلاتی که روبرو می شویم ، خم می شویم ، مچاله می شویم ، خاک آلود می شویم و احساس می کنیم که دیگر پشیزی ارزش نداریم ،ولی این گونه نیست و صرف نظر از این که چه بلایی سرمان آمده است ، هرگز ارزش خود را از دست نمی دهیم و هنوز هم برای افرادی که دوستمان دارند ، آدم با ارزشی هستیم .
– ارسطو
"انتقاد چیزی است که خیلی راحت، با هیچ چیز نگفتن، هیچ کاری نکردن، و هیچ چیز نبودن می توانیم از آن دوری کنیم."
شنیدن انتقاد همیشه جالب نیست. البته راه هایی وجود دارد که بتوانید طوریکه کمتر برایتان آزاردهنده باشد، با آن برخورد کنید و گاهی وقت ها هم تاثیر خوبی از آن بگیرید.
در زیر به چند نکته که در برخورد با انتقادات دیگران می تواند خیلی کمک کننده باشد اشاره می کنیم.
این نکات هم، مثل همه نکات اخلاقی دیگر، جنبل و جادو نیستند. ممکن است بار اولی که از آنها استفاده می کنید، اصلاً موثر نباشند. باید تمرین کنید. به مرور زمان عضلات مغز شما قوی تر می شوند و بعد برخورد با انتقاد برایتان ساده تر شده و ارزش بیشتری برایتان پیدا می کند.
قبل از اینکه دهانتان را باز کنید، تا 10 بشمارید
اگر بخواهید بلافاصله به انتقاد پاسخ دهید، واکنشتان مطمئناً تدافعی خواهد بود. و کلماتی که از دهانتان خارج می شوند، غیرضروری، نادرست و بیش از حد احساسی خواهند بود. وقتی کسی از شما انتقاد می کند، قبل از اینکه دهانتان را برای پاسخ به او باز کنید، حداقل تا 10 بشمارید بعد جواب دهید.
هم تحسین و هم انتقاد را به یک شکل بپذیرید
نظر من درمورد تحسین این است که خیلی چیز خوبی است و با خوشنودی آن را می پذیرم. خیلی خوب است که آدم مورد تحسین و تمجید دیگران قرار گیرد اما به ندرت با شنیدن آن بیش از حد هیجان زده می شوم و بالا و پایین می پرم.
برعکس این طرز تفکر وقتی است که مخالف آن را می شنوید: انتقاد منفی. به ندرت پیش می آید که با آرامی با آن برخورد کنید و احساسات منفی جلوی چشمانتان را نگیرد. بعضی وقت ها هم ممکن است آن انتقاد را با روی باز بپذیرید (اگر بتوانید از آن درس بگیرید).
این طرز تفکر معمولاً اینطور است که برایتان اهمیت ندارد بقیه چطور فکر می کنند. اگر برایتان مهم باشد، همیشه نیازمند و تیره بخت می شوید و اجازه می دهید که دیگران احساساتتان را کنترل کنند. پس اینگونه به اعتبار و ارزش داخلی تکیه می کنید تا خارجی. هرچه بیشتر و بیشتر به خودتان اعتبار و ارزش می دهید ، نیازتان به تایید خارجی کمتر می شود. اما نباید در این رفتار هم بیش از حد پیش روید. نباید مثل آندسته از افراد مغرور و خودبینی شوید که هیچوقت به هیچ انتقادی گوش نمی کند، حتی اگر عاقلانه و منطقی باشد. اگر یک انتقاد چیزی برای درس گرفتن نداشته باشد و فقط یاوه گویی های مسخره باشد آنوقت باید با این طرز تفکر جلو بروید. در این زمان ها هیچ اهمیتی به آن حرف ها نمی دهید و بعد خیلی زود فراموششان می کنید تااینکه بقیه روز را با عصبانیت و ناراحتی سپری کنید.
به انتقاد گوش دهید و جزئیات آنرا دریابید
به جای حمله کردن به طرف مقابل بخاطر انتقادش و ایجاد جوی خصومت آمیز، سعی کنید آنرا آرام کنید. سعی کنید آرام و منطقی با مسئله برخورد کنید و ببینید که آن انتقاد چطور می تواند به شما کمک کند. حتی وقتی یک نفر انتقادی نه چندان سازنده هم از شما می کند باز هم باید خوب درمورد حرف او فکر کنید و ببینید که چطور می توانید مشکلتان را از بین ببرید. مثلاً اگر کسی درمورد شغل شما چنین انتقادی کرد: "کار تو واقعاً به درد نخور است." چند سوال از او بپرسید:
- چرا به درد نخوراست؟
- برای بهتر شدن آن چکار می توانم بکنم؟
- چطور می توانم این مشکلم را حل کنم؟
اگر نتوانستند به سوالهای شما پاسخ دهند، پس احتمالاً فقط قصد آزار دادن شما را داشته اند. اما بیشتر وقت ها در انتقادات منفی می توانید نکات ارزشمندی پیدا کنید. سعی کنید عملی فکر کنید و جزئیات انتقاد را بیرون بکشید و از فرد منتقد اطلاعات بیشتری بگیرید. هرچه اطلاعات شما بیشتر باشد، حل مشکل برایتان ساده تر خواهد شد.
همیشه در مورد شما نیست
هر وقت کسی یک حمله شخصی به شما کرد و کلماتی آزار دهنده در موردتان به زبان آورد، یادتان باشد که بعضی انتقادها همیشه در مورد خود شما نیست. انتقاد برای فرد منتقد راهی است برای بیرون ریختن عصبانیت های سرکوب شده، خستگی ها یا حسادت ها. یا حتی راهی برای به کرسی نشاندن حرف خود. خیلی ها هم عادت دارند که احساسات دیگران را جریحه دار کنند تا دعوا راه بیندازند یا توجه دیگران را به خود جلب کنند. در این مواقع انتقاد درمورد خود فرد منتقد است نه درمورد شما. اگر این نکته را یادتان باشد می تواند به آرام شدنتان کمک کند. همچنین یادتان باشد که فرد مقابل هم یک انسان است و ممکن است آن روز روز خوبی برایش نبوده باشد. اگر از این دیدگاه به انتقاد نگاه کنید، برخورد با آن مثل بودا، برایتان ساده تر می شود.
یاد بگیرید که انتقاد را مثبت تر تفسیر کنید
این نکته به این اشاره دارد که به زندگی از دیدی مثبت تر نگاه کنید. کتاب های روانشناسی زیادی برای ارتقاء دیدگاه شما نسبت به زندگی وجود دارد که می تواند کمک کننده باشد. سعی کنید در زندگی روزمره تان واقعیت را به طریقی مثبت ارزیابی کنید. از آن مثبت اندیشی می توانید برای برخورد با انتقادات هم استفاده کنید، طوریکه به هیچ عنوان ناراحت و آزرده خاطر نشوید.
با ایمیل پاسخ ندهید
از آنجا که کلمات فقط 7% گفتگو را تشکیل می دهد—بقیه 93% مربوط به صدا، لحن و زبان بدن است—عاقلانه تر است که پاسخ انتقاد کسی را با ایمیل ندهید. بهتر است فردی که آن ایمیل انتقادی را به شما زده پشت تلفن پیدا کنید یا برای ملاقاتش بروید. با این کار از بروز سوء تفاهمات جلوگیری می کنید. همچنین اگر قصد انتقاد از کسی هم دارید، از انجام آن از طریق ایمیل خودداری کنید
برای خیلی‌ها این سوال مطرح است که خدا فرموده "مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم" به چه معناست؟ چرا برخی از دعاهای ما به استجابت نمی‌رسد؛ حال آن که خیلی از خدا درخواست می‌کنیم؟ مگر وعده خداوند نیست که پاسخ دهد؟!
شایان ذکر است که برای اجابت دعا شرایطی لازم است که اگر همه آنها رعایت شود در نهایت بحث مصلحت و حکمت خداوند به میان می‌آید که آیا اجابت این دعا به مصلحت فرد است؟ آیا بنا بر حکمت می‌باشد؟
مثلا پدر ما، خداوند رحمتش کنه، مرد بسیار بزرگوار و عالمی بود؛ به من گفت برو از فلانی، فلان کتاب رو بگیرید. رفتم در خونه آن شخص، گفتم فلان کتاب رو پدرم خواستند. رفت و برگشت، گفت آن کتاب نیست؛ آن رو ندارم. به من یک تسبیح داد و گفت به پدرتان بگویید آن کتاب رو نداشتم ولی این تسبیح، سوغات مشهد هست.
آن شخص، خواسته‌ی من رو استجابت کرد. استجابت یعنی این .
اگر آن چیزی رو که خواستی بهت ندادن بدان یه حکمتی هست. اینقدر روی خواسته‌هاتون اصرار نکنید.
فی المثل یک کشاورزی هست؛ دیم کاشت می‌کند. زمین رو شخم زده؛ بذر پاشیده؛ کارها رو انجام داده؛ حالا منتظر باران هست. دست به دعا برداشته که باران بیاید. اگر باران نبارد کشتش می‌سوزد! و زندگیش از راه فروش محصولش می‌گذرد.
حالا یک نفر هم هست که کارش خشت‌زنی است. خشت می‌زند، و می‌گذارد جلوی آفتاب تا خشک شود و ببرد بازار بفروشد. او هم از این طریق امرار معاش می‌کند. او هم خشت زده؛ آماده گذاشته که خشک بشود. دست به دعا برداشته که دو سه روز باران نبارد تا خشت‌ها خشک بشوند.
دعای من و شما هم از همین قماش هست که خداوند بر اساس حکمت پاسخ می‌دهد.
وقتی دعایی می‌کنید، آن چیزی رو که خواستید یا توی همین دنیا بهتون می‌دهند؛ یا بهتون آن دنیا می‌دهند؛ یا یه چیزی بهتر می‌دهند؛ یا نه، می‌دهند به یکی از افراد نسلتون؛ که همه این کارها از روی حکمت انجام میشود!
درسته که خدا ارحم الراحمین هست؛ ولی دعاها از این چهار تا گناه رد نمی‌شوند!
نخواندن نماز؛ کشتن ناحق یک انسان؛ عقوق والدین؛ بردن آبرو! "
پس اگر چیزی را که از خداوند درخواست می‌کنیم به مصلحت و از روی حکمت باشد به اجابت می‌رسد ولی اگر حکمت نباشد که درخواستمان مستجاب شود؛ خداوند کریم ما را دست خالی از درگاهش نمی‌راند و چیزی بهتر از آن خواسته به ما عنایت می‌فرماید و این معنای اجابت است که بالاخره دست خالی رانده نمی‌شویم .
"استجابت یعنی این که دستت خالی برنگرده! یه چیزی رو طلب کردی؛ ولی نگذاشتن دست خالی برگردی. حالا اگر اون چیزی رو که خواستی؛ ندادن، به جایش یه چیز دیگه دادن. مهم اینه که نگذاشتن دستت خالی بماند.