قرآن بخوان

آنگاه که درون خویش را از خود تهی یافتی و بیرون خویش را خالی از خدا،.. قرآن بخوان!

آنگاه که در دریای خروشان زندگی ،در چنگال طوفان جهل و ترس اسیر شدی ،و ساحل صلاح و صلح و کشتی نجات و رهایی را آرزو کردی، قرآن بخوان!

آنگاه که عقلت ،احساساتت را به بند کشید و فکرت «عشقت »را ،و قوۀ پیوستن به یزدان به نیروی عرفان را ،از دست دادی،،. قرآن بخوان!

آنگاه که در کوچه باغهای یأس ،حیران و سرگردان ،نا امید و پریشان، در جستجوی قطره ای آب، کشتزار خشک و قحطی زدۀ اندیشه ات را تسلی می دهی ،از دریای بی کران امید لختی بر گیر و...قرآن بخوان!

آنگاه که مرگ را «ختم» و «معاد»را «وهم»،و پندار خود را ،«حتم »یافتی ،...قرآن بخوان!

آنگاه که غرور ،وجودت را گرفت و تفاخر شعورت را ،و ذلت خویش را عزت ،و نخوت خویش را ،همت یافتی، قرآن بخوان!                                                                                      

آنگاه که از درستی گسستی ،و بر مرکب سستی نشستی،و به پستی پیوستی و در منجلاب تباهی، رهایی را خواستی،قرآن بخوان!

آنگاه که نسیان گریبانت را گرفت و عصیان دامانت را، قرآن بخوان!

آنگاه که نهایت سعادت را، بودن و شهادت را، نهایت حیات پنداشتی، قرآن بخوان!

آنگاه که گذشته را حسرت و حال را عسرت وآینده را حیرت احساس کردی ،«شب قدر »را به یاد آور و آنگاه، قرآن بخوان

آنگاه که در دل سیاه شب و در اعماق تاریک ظلمات ،در جستجوی نور و روشنی ، ره می پویی و در آرزوی صبح و سپیدی ،افق را به امید نظاره فلق مینگری تا شاید طلوع فجر را در نیمه شب تماشا کنی ،«قرآن»را باز کن ،تا در فلق برگهایش و در افق اندیشه ات شفق را دریابی ،آنگاه ... قرآن بخوان!

حسرت

یکی از نام‌های قیامت، یوم الحسرة است به این معنا که انسان‌ها در روز قیامت حسرت می‌خورند که چرا آن کار را کردم؟ چرا این کار را نکردم؟ ای کاش آن کار را انجام نمی‌دادم، ای کاش این کار را انجام می‌دادم. و خلاصه این که دائم با خود کلنجار می‌رود و اعمالش را بررسی می‌کند و انگشت حسرت به دهان می‌گیرد .

وقتی می‌بیند که ارزش نماز اول وقت چقدر است افسوس می‌خورد که چرا بی جهت نمازهایش را اول وقت نخوانده است؟

وقتی متوجه ارزش روزه‌های مستحبی می‌شود حسرت می‌خورد که چرا روزهای کوتاه زمستان را که می‌توانسته روزه بگیرد را بی دلیل از دست داده است؟

هنگامی که متوجه ارزش احترام به پدر و مادر می‌شود؛ غصه می‌خورد که چقدر راحت از این راه می‌توانسته توشه جمع کند و نکرده است.

آنگاه که به پرونده اعمالش می‌نگرد که چه گناه‌هایی با زبانش مرتکب شده،‌ افسوس می‌خورد که چرا در دنیا بر زبانش لگام نزده و آن را رها کرده تا هر چقدر می‌خواهد دروغ بگوید، تهمت بزند، غیبت کند و آبروی مردم را ببرد و ...

یکی از نام‌های قیامت، یوم الحسرة است به معنای این که انسان‌ها در روز قیامت حسرت می‌خورند که چرا آن کار را کردم؟ چرا این کار را نکردم؟ ای کاش آن کار را انجام نمی‌دادم، ای کاش این کار را انجام می‌دادم. و خلاصه این که دائم با خود کلنجار می‌رود و با چرا و کاش اعمالش را بررسی می‌کند و انگشت حسرت به دهان می‌گیرد .

وقتی ارزش مال حلال را می‌نگرد حسرت می‌خورد که چرا در دنیا تمام همّ و غمش این بوده که فقط مال و ثروت جمع کند و به فکر حلال بودن آن نبوده است. در قرآن آمده که ظالم انگشت حسرت به دندان می‌گزد و می‌گوید:

"وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا؛ روزی که ظالم دستان خود را به دندان گزد و گوید: ای کاش راهی را که رسول در پیش گرفته بود، در پیش گرفته بودم."

"یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا ؛ اى واى، کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم."

"لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءنِی وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا ؛ او [بود که‏] مرا به گمراهى کشانید پس از آن که قرآن به من رسیده بود. و شیطان همواره فروگذارنده انسان است."

و خلاصه این که برای جمیع اعمالش حسرت می‌خورد. اما افسوس و صد افسوس که در آن روز، حسرت خوردن سودی ندارد و باید پاسخ اعمالش را بدهد و به خاطر اعمال ناپسند و گناهانش دچار غضب و عذاب الهی می‌شود. در آیه‌ای دیگر از قرآن کریم آمده است:

"اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطتُ فِى جَنبِ الله"؛ آنگاه که، هر نفسى که به خود آید و فریاد واحسرتا! برآرد و گوید: واى بر من! که امر خدا را فرو گذاشتم و فرمان‌های خدا را انجام ندادم و در حق خود ظلم و تفریط کردم.   

وقتی می‌بیند که ارزش نماز اول وقت چقدر است افسوس می‌خورد که چرا بی جهت نمازهایش را اول وقت نخوانده است؟ وقتی متوجه ارزش روزه‌های مستحبی می‌شود حسرت می‌خورد که چرا روزهای کوتاه زمستان را که می‌توانسته روزه بگیرد را بی دلیل از دست داده است؟ هنگامی که متوجه ارزش احترام به پدر و مادر می‌شود؛ پشیمان می‌شود که چقدر راحت از این راه می‌توانسته توشه جمع کند و نکرده است.

"در یکى از تفاسیر، ذیل آیه فوق آمده است: ابوالفتح بن برهانى، در فقه سرآمد بود و بر عامه مردم پیشوایى داشت و مال فراوانى گرد آورد و به بغداد رفت و تدریس نظامیه به او واگذار شد، و در همدان مُرد. هنگامى که وفات او نزدیک شد، به یارانش گفت بیرون بروند، وقتی تنها شد، به صورت خود مى‌زد، و مى‌گفت: " یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطتُ فِى جَنبِ الله" و خطاب به خود مى‌گفت:

یا ابا الفتح ! در طلب دنیا و کسب جاه، و آمد و رفت به درگاه پادشاهان، زندگى خویش را تباه کردى . آنگاه گفت: از صاحبان دانش، در شگفتم که چگونه غافل ماندند؟ و جامه حرص، به مهلک‌ها کشاندند. چنان پیرامون ستمگران مى‌گردند، که گویى به هنگام مناسک، پیرامون خانه خدا در گردشند و پیوسته این آیه را تکرار مى‌کرد، تا جان داد.

شیخ بهایی می‌گوید: از اینگونه مردن، به خدا پناه مى‌بریم! و از او درخواست مى‌کنیم که بر ما منت نهد، و توفیق رهایى از این وبال و گمراهى عطا فرماید." 

راههای مطالعه

گرچه همه ی ما کمابیش با لزومات مطالعه آشناییم، اما یادآوری آن، آن هم از دید متخصصان، خالی از لطف نیست.
فاصله ی چشم تا کتاب، قوس طبیعی کمر، دمای اتاق، سروصدا و... از مهمترین مواردی است که در کار خواندن و نوشتن تأثیر دارد. مطلب حاضر این موارد را از دید پزشکان مورد بررسی قرار داده است.

دماسنج:
دمای 20 درجه را بیشتر کارشناسان، مناسب ترین دما برای مطالعه می دانند.

ساعت:
پس از آن که در مکان مطالعه قرار گرفتید، فوراً مطالعه را شروع کنید و به هیچ عنوان وقت را به بهانه انجام کارهای دیگر تلف نکنید.

لباس:
هنگام مطالعه لباس راحت بپوشید. لباسی که نه زیادی زبر باشد و نه زیادی نرم، نه بسیار گشاد و نه بسیار تنگ.

وضعیت بدن:
بهترین حالت برای مطالعه، حالت نشسته است و بعد از آن حالت ایستاده و بدترین حالت، حالت خوابیده یا درازکش است. مطالعه در حالت هایی نظیر درازکش روی شکم، به پشت خوابیدن، در حال راه رفتن، تکیه زدن به دیوار و امثال این ها به هیچ وجه توصیه نمی شود، چرا که مطالعه کننده در چنین موقعیت هایی به سختی می تواند تمرکز حواس خود را حفظ کند.

کمر:
هنگام مطالعه باید قوس طبیعی ستون فقرات حفظ شود. مطالعه در حالت خمیده به جلو، به ویژه برای یک مدت طولانی، با خطر ایجاد تغییر شکل در ستون فقرات و کمردرد همراه است. نگذارید خم شدن کمر به شکل عادت درآید.

پا:
بهترین وضعیت پاها به هنگام مطالعه، وضعیتی است که فشار کمتری روی عضلات پا وارد شود. به همین دلیل توصیه می شود که در وضعیت ایده آل مطالعه (که همان وضعیت نشسته است)، ترجیحاً از یک صندلی راحت استفاده شود که پاهای مطالعه کننده روی آن راحت باشد و بتواند کمی هم به سمت جلو مایل شود. بهتر است در فواصل مطالعه که به چشمتان استراحت می دهید، وضع نشستن خود را تغییر دهید تا خون در پاهایتان حرکت داشته باشد.
رعایت آداب و رسوم خواندن و نوشتن، کیفیت آنها را بالا می برد.
استفاده همیشگی از چراغ مطالعه خوب نیست، زیرا نور موضعی چشم ها را خسته می کند.

صندلی:
از آن جا که فرایند یادگیری یک فرایند شرطی است، هر کسی می تواند خودش را به محیط یا زمانی خاص عادت بدهد و به اصطلاح، خودش را شرطی کند. عادت های تمرکز هر شخص هم با اشخاص دیگر متفاوت است. صندلی می تواند یکی از همین عادت های تمرکزی باشد، به نحوی که هر وقت روی صندلی مخصوصتان نشستید، تمرکزتان برای مطالعه و یادگیری افزایش پیدا کند. اما یادتان باشد که صندلی تان نباید خیلی هم راحت باشد، چرا که صندلی های بسیار راحت باعث لمیدن، چرت زدن و احساس خواب آلودگی می شوند.
خودکار، کتاب و وسایل مورد نیاز:
عادت کنید تمام آنچه را که برای مطالعه نیاز دارید، از ابتدا فراهم کنید و هر کار متفرقه ای را که دارید قبل از مطالعه انجام دهید و پس از این که نشستید، فوراً شروع کنید به مطالعه.

تنفس:
در جایی که مطالعه می کنید، حتماً باید هوا به خوبی جریان داشته باشد و تنفس در آن محیط، راحت صورت گیرد.

چشم:
نور متوسط ، برای مطالعه مناسب تر است. نور اطراف و قسمت هایی که در زاویه ی دید چشم ها هستند باید یکنواخت باشد. پس استفاده ی همیشگی از چراغ مطالعه خوب نیست، زیرا نوری که فقط روی کتاب می افتد، باعث خستگی چشم می شود. نور لامپ های مهتابی به خاطر این که نوسان دارد، برای مطالعه مناسب نیست. بهترین فاصله ی کتاب تا چشم نیز حداقل 30 سانتی متر است.

سر:
ممکن است حواس پرتی شما ناشی از گرسنگی و تشنگی شدید، بی خوابی، خستگی یا علل درونی دیگر باشد. در چنین موقعیتی هرگز مطالعه نکنید.

گوش:
محرک های محیطی از قبیل صدای رادیو، تلویزیون، تلفن و... باعث حواس پرتی می شوند. آن ها را از موقعیت مطالعه ی خود حذف کنید. ذهن نمی تواند در یک آن بر دو موضوع تمرکز داشته باشد. گوش کردن به موسیقی همزمان با مطالعه یعنی حواس پرتی.

برگه های کاغذ:
چند برگ کاغذ روی میز مطالعه ی خود داشته باشید و افکار منحرف کننده و مزاحم را یادداشت کنید و بعد از مطالعه نسبت به حل آنها در حد امکان اقدام نمایید.